Tháng bảy (âm lịch), chúng tôi viếng chùa Giác Viên (phường 3, quận 11, TP Hồ Chí Minh), di tích được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) công nhận là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia vào năm 1993. Đây là một trong những ngôi chùa cổ còn lưu giữ được các tượng thờ có giá trị nghệ thuật độc đáo về điêu khắc, chạm lộng cùng nhiều di vật quý từ cu??i th??? kỷ 19.
Cột cái trong chùa phải gia cố tạm bằng gỗ tạp.
Theo Chánh đại diện Phật giáo quận 11 Thích Thiện Ngộ, chùa Giác Viên còn là một trung tâm của vùng Gia Định vào cu??i th??? kỷ 19. Khi ấy Thiền sư Hải Tịnh đã đứng ra lập chùa và được triều đình Huế mời ra kinh đô dạy Phật pháp cho hoàng gia. Thiền sư Hải Tịnh đã được phong chức Tăng cang, ban cho võng, lọng, trang phục… và những di vật quý ấy vẫn lưu giữ tại chùa. Chùa Giác Viên còn là một trong những ngôi chùa cổ nhất của TP Hồ Chí Minh có tuổi đời 300 năm.
Bước chân vào di tích cấp quốc gia này, chúng tôi không khỏi sững sờ khi ngoài khuôn viên chùa có quá nhiều rác, gạch, đá, xà bần, cỏ mọc um tùm. Đại đức Thích Huệ Thành (trụ trì chùa) không khỏi xót xa khi chung quanh khu Tháp tổ Khai sơn bị lấn chiếm làm quán cà phê, chỗ phơi quần áo, chuồng nhốt gà chọi… vô cùng nhếch nhác.
Khuôn viên chùa bị lấn chiếm nghiêm trọng.
Vị đại đức cho biết, khoảng 12 căn nhà cấp bốn đang lấn chiếm khuôn viên đất chùa từ nhiều năm nay, kéo theo đó là nước và rác thải cùng nhiều thứ ô uế được “tập kết”.
Để nắm cặn kẽ hơn, chúng tôi gặp những vị có trách nhiệm ở UBND phường 3 thì được biết mỗi mùa mưa, chùa thường ngập từ một đến bảy tấc (do ở chỗ trũng, các con đường xung quanh đều nâng cao, hồ nước lớn của công viên Đầm Sen gần đó xả tràn). Ngập nặng nhất là phần sân, còn ngay trong chánh điện và nhà giảng cũng ngập khoảng một tấc nước. Chính nước ngập, thời gian cùng với sự thiếu quan tâm tu bổ đã khiến chùa Giác Viên xuống cấp trầm trọng, nhất là thời điểm sư trụ trì (thời kỳ trước) lâm trọng bệnh. Chính quyền địa phương thường xuyên ra quân dẹp nạn lấn chiếm, nhắc nhở người dân không phơi phóng bừa bãi, song đôi lúc, sự thiếu ý thức của người dân đã làm mất mỹ quan trước cổng chùa.
Hiên trước cửa Đông lang sắp sập.
Đưa chúng tôi đi tham quan chánh điện, Tỳ kheo Thích Huệ Quang giới thiệu: “Chùa Giác Viên có bàn thờ, bàn ghế, phản được làm bằng gỗ quý, đen bóng, có gờ mặt. Chùa có 153 pho tượng, chủ yếu là tượng gỗ, tập trung tại chánh điện. Đặc biệt, tại nhà tổ, ngoài các chân dung của tổ, chùa còn đặt thờ tượng ba vị tổ khai sáng chùa. Tượng chùa Giác Viên phần lớn được tạo vào cu??i th??? kỷ XIX nên phong cách nghệ thuật phảng phất khuôn mặt của người dân Nam Bộ. Cách đây 10 năm đã có dự án trùng tu chùa với tổng trị giá hơn bốn tỷ đồng song chưa thấy triển khai”.
Ngói vỡ nát, dột ở Chánh điện.
Theo Phòng VHTT quận 11, hơn 10 năm qua, chùa Giác Viên vẫn đang từng ngày từng giờ mong chờ sự vào cuộc nhanh chóng của các cơ quan chức năng để cứu nguy một di sản văn hóa quý giá của thành phố thoát khỏi tình trạng sụp đổ. Thế nhưng, nhiều hạng mục trong chùa đã hỏng hoặc xuống cấp nghiêm trọng. Bộ sườn gỗ được chạm trổ tinh xảo của chùa Giác Viên (ngang 70m, dài 58m) hiện đã mục nát. Phía trong nhà giảng, c??c c??t gỗ 300 tuổi đang rệu rã vì ẩm ướt và mối mọt. Thực tế vào chiều 5-8, chúng tôi đi qua khu Đông, hành lang đã bị đổ sụp và ngói rơi vỡ thành đống, kèo cũng bị sập xuống. Ri??ng khu nhà bếp bị tốc mái và gần như sụp đổ hoàn toàn, phải gia cố bằng c??c c??t gỗ tạp
Khu nhà bếp đã sụp đổ hoàn toàn.
Theo Trung tâm Bảo tồn di tích TP Hồ Chí Minh, kinh phí trùng tu chùa phải lên đến hàng chục tỷ đồng nên hồ sơ xin trùng tu khó được duyệt. Tuy nhiên, với sự quan tâm của lãnh đạo thành phố (mà gần nhất là chuyến làm việc tại chùa của Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Hứa Ngọc Thuận), kinh phí dự định dành cho trùng tu đã lên khoảng 50 tỷ đồng và đang đợi phê duyệt. Đại đức Thích Huệ Thành nói: “Nhiều năm rồi, chùa chỉ biết trông mong vào cơ quan quản lý di sản văn hoá. Chính quyền quận, thành phố rất quan tâm nhưng do là di tích quốc gia nên cần trên phê duyệt nhanh chóng”.
Jade Blackjack Official Entertainment